Temporomandibulaire disfunctie en hoofdpijn

Op 11 maart 2022 verdedigde Hedwig van der Meer haar proefschrift getiteld ‘Temporomandibular Disorders and Headaches; Two Pains, One Face’ aan de Universiteit van Amsterdam. Hedwig van der Meer ontvangt een bijdrage van de NVGPT in de kosten van de promotie. Hieronder een samenvatting van het proefschrift.

In het proefschrift wordt inzicht gegeven in de relatie tussen temporomandibulaire disfunctie en hoofdpijn, welke factoren een rol spelen in deze relatie en welke stappen het best tijdens het diagnostisch en therapeutisch proces gezet konden worden bij patiënten met deze klachten.

In de algemene populatie heeft 10 tot 15% van de mensen een temporomandibulaire disfunctie (TMD). Hoofdpijn is een veel voorkomende aandoening (75–88%) bij patiënten TMD. Beide klachten hebben een enorme impact op de kwaliteit van leven van de persoon, waardoor adequate zorg belangrijk is. Patiënten die last hebben van TMD en hoofdpijn kunnen hulp zoeken bij een specialist op het gebied van orofaciale pijn en disfunctie, zoals een tandarts-gnatholoog of een orofaciaal fysiotherapeut.

Wanneer een patiënt met deze klacht hulp zoekt bij zo’n specialist, is kennis van TMD en hoofdpijn vanuit de specialist een vereiste.
Onderdeel 1 van het proefschrift beschrijft de sterke relatie tussen pijnlijke TMD-klachten en migraine, waarbij bruxisme een rol heeft binnen deze relatie. Wanneer we TMD-patiënten met migraine volgen door de tijd, nemen migraine klachten gelijkwaardig af aan de afname van de TMD-klachten.
Psychosociale factoren zoals angst en depressie hebben meer invloed op de pijnervaring bij TMD-patiënten met spanningshoofdpijn of hoofdpijn t.g.v. TMD, dan bij TMD-patiënten met migraine.
Voor het diagnostisch proces (onderdeel 2 van het proefschrift) is een screening vragenlijst voor hoofdpijn ontwikkeld (Headache Screening Questionnaire – Dutch Version) en gevalideerd. In vergelijking met andere vragenlijsten die screenen op de aanwezigheid van migraine en spanningshoofdpijn komt deze vragenlijst het beste naar voren.
Wat betreft therapie (onderdeel 3 van het proefschrift) komt uit de literatuur dat een TMD-behandeling positieve invloed kan hebben op hoofdpijnklachten, afhankelijk van het type hoofdpijn. Patiënten en zorgverleners staan open om het zorgproces te ondersteunen met e-Health, maar in de praktijk wordt dit beperkt toegepast. Vooral filmpjes van oefeningen worden gebruikt als ondersteuning van de behandeling en werden als zeer prettig en motiverend ervaren.

Tandarts-gnathologen hebben een belangrijke rol om te screenen op bruxisme, TMD en hoofdpijn. Bij de herkenning van deze klachten kunnen zij daarna een gezamenlijk traject opstarten met orofaciaal fysiotherapeuten: bewustwording van bruxisme, eventueel splinttherapie voor slaapbruxisme en oefentherapie voor de TMD en/of hoofdpijnklachten.