NVGPT-lid in beeld: Liesbeth Starmans
8 februari 2019
De NVGPT is een multidisciplinaire vereniging met drie aandachtsgebieden: prothetiek, waaronder de MFP, gnathologie en restauratieve tandheelkunde. Lid van de NVGPT zijn onder meer tandartsen, kaakchirurgen, fysiotherapeuten, tandprothetici en tandtechnici. Bij de leden van de NVGPT zit een schat aan kennis en ervaring. Daarom laten we regelmatig een lid aan het woord over zijn of haar opleiding, werk en visie. Dit keer is de beurt aan Liesbeth Starmans, orofaciaal fysiotherapeut en voormalig penningmeester van de NVGPT.
“Samen patiënten helpen vind ik fantastisch leuk”
Opleiding
Studeerde aan de Hogeschool Utrecht fysiotherapie, gevolgd door de specialisatie orofaciale fysiotherapie (diploma in 1988). Ze is daarmee gespecialiseerd in het hoofd-halsgebied.
Werk
Een jaar als algemeen fysiotherapeut. Ze werkt nu als orofaciaal fysiotherapeut bij de Stichting voor Bijzondere Tandheelkunde in Amsterdam, de Orfeokliniek Zoetermeer (een praktijk voor orthodontie en kaakchirurgie met een multidisciplinaire aanpak), de poli mka-chirurgie van het Meanderziekenhuis in Amersfoort, de poli mka-chirurgie van het Ziekenhuis St Jansdal in Harderwijk en bij Tandartsenpraktijk Nieuwland (praktijk voor tandheelkunde en endodontie) in Amersfoort
Bestuurswerk
Was van 1999 tot eind 2018 penningmeester van het NVGPT-bestuur. Is ook bestuurslid geweest van de NVOF Nederlandse Vereniging voor Orale Fysiotherapie (met circa 160 leden).
Verkeerd spoor
“De orofaciale fysiotherapie is een klein vakgebied binnen de fysiotherapie. Klachten in dit gebied worden vaak veroorzaakt door overbelasting in het hoofd-halsgebied; mensen zetten te veel kracht en spanning op hun kaken. Die klachten kunnen heel veel bijkomende klachten als kiespijn, hoofdpijn, oorpijn geven, waardoor patiënten op het verkeerde spoor komen. Dan komen ze bij de tandarts voor een apex, de neuroloog voor hoofdpijn, bij de kno-arts voor oorpijn. Maar die kunnen de klacht dan niet objectief maken. Mensen met langdurige klachten lopen vaak tegen een muur op. Uiteindelijk komen ze dan op het goede spoor bij de tandarts-gnatholoog en bij mij. Veel klachten worden veroorzaakt door gewoontes die mensen zich onvoldoende bewust zijn. Er ontstaan dan grote spierspanningen en pijn.”
“De orofaciale fysiotherapie is een klein vakgebied binnen de fysiotherapie. Klachten in dit gebied worden vaak veroorzaakt door overbelasting in het hoofd-halsgebied; mensen zetten te veel kracht en spanning op hun kaken. Die klachten kunnen heel veel bijkomende klachten als kiespijn, hoofdpijn, oorpijn geven, waardoor patiënten op het verkeerde spoor komen. Dan komen ze bij de tandarts voor een apex, de neuroloog voor hoofdpijn, bij de kno-arts voor oorpijn. Maar die kunnen de klacht dan niet objectief maken. Mensen met langdurige klachten lopen vaak tegen een muur op. Uiteindelijk komen ze dan op het goede spoor bij de tandarts-gnatholoog en bij mij. Veel klachten worden veroorzaakt door gewoontes die mensen zich onvoldoende bewust zijn. Er ontstaan dan grote spierspanningen en pijn.”
Bewust maken en coachen
“Mijn belangrijkste rol is patiënten mee te nemen en te motiveren om beter te leren omgaan met hun klachten en spanningen. Ze zijn vaak stressgevoelig en moeten zich bewust worden van hun gewoontes en goed weten waarom ze klachten hebben, wat die klachten veroorzaakt en wat hun aandeel daarin is. Ik behandel natuurlijk ook; mobiliseren, pijn dempen, maar het gaat vooral om coachen. Een spierbehandeling kan wel goed voelen, maar als de patiënt vervolgens weer de hele tijd met de kiezen op elkaar zit, komen de klachten terug. Dan doe je aan symptoombestrijding. Het is essentieel om patiënten handvatten te geven over hoe ze zich bewust kunnen worden van parafuncties en zelf de pijn kunnen dempen met masseren en warmte. Ik geef daarnaast adviezen over adl, voedsel en kauwgom kauwen. En ook over slapen, want we weten dat je in een verstoorde slaap ’s nachts veel verkeerde gewoontes hebt. Maar je moet patiënten niet het idee geven dat de fysiotherapeut de klacht voor je kan oplossen. Dan ben je fout bezig.”
Klip en klaar
“Ik denk dat mijn grootste kwaliteit is dat ik patiënten klip en klaar in jip en janneke taal kan uitleggen wat er aan de hand is, zodat ze snappen dat ze zelf aan de bak moeten. Ik kan heel goed overtuigen en motiveren. Het duurt meestal vrij lang om klachten weg te krijgen. Het lukt vaak ook niet in één keer. Het gebeurt niet vaak dat ik geen resultaat heb. Het is natuurlijk leuk dat je met collega’s, tandarts-gnathologen, mka-chirurgen en anderen samenwerkt die ook proberen patiënten op het zelfde spoor te zetten. Als patiënten van verschillende kanten hetzelfde verhaal horen beïnvloed je hen nog meer om ermee aan de slag te gaan. Daarom is samenwerken ook zo leuk.”
Fantastisch vak
“Ik werk op vijf verschillende plekken in allerlei multidisciplinaire settings samen met onder meer mka-chirurgen, tandarts-gnathologen, mfp-tandartsen, orthodontisten en psychologen. In de ziekenhuizen heb ik ook heel directe lijntjes met kno-artsen en neurologen. Je overlegt heel veel met elkaar en probeert samen patiënten te helpen. Dat maakt mijn vak zo fantastisch. Ik neem mijn ervaring van de ene werkplek mee naar de andere. Ik vind het ook helemaal niet erg om iedere dag naar een andere plek te rijden.”
Uitdaging
“Sommige mensen hebben last van hun prothese, terwijl die technisch goed blijkt te zijn. Dan blijken ze de hele dag op die prothese te bijten, dus dat wordt pijnlijk. Het kost heel veel overtuigingskracht om dat op te lossen als mensen blijven volhouden dat hun prothese niet goed zit. Dat is best een uitdaging. Het is dan wel fijn dat je met de mfp-tandarts op hetzelfde spoor zit. Dan sta je sterk naar die patiënt toe en hoop je dat het kwartje een keer gaat vallen.”
“Sommige mensen hebben last van hun prothese, terwijl die technisch goed blijkt te zijn. Dan blijken ze de hele dag op die prothese te bijten, dus dat wordt pijnlijk. Het kost heel veel overtuigingskracht om dat op te lossen als mensen blijven volhouden dat hun prothese niet goed zit. Dat is best een uitdaging. Het is dan wel fijn dat je met de mfp-tandarts op hetzelfde spoor zit. Dan sta je sterk naar die patiënt toe en hoop je dat het kwartje een keer gaat vallen.”
Frustratie
“Wat ik frustrerend vind, is dat patiënten met vage klachten vaak jaren op een verkeerd spoor zitten. Jammer, omdat ze veel te lang met klachten lopen, maar ook omdat de zorgkosten dan enorm oplopen. Specialisten die niks kunnen vinden, kosten geld. Bij de fysiotherapie ligt er een enorme druk op de achterblijvende vergoedingenstructuur. Fysiotherapeuten kunnen minder dure zorg bieden en veel zorgkosten voorkomen. Ik vind het jammer dat er niet meer waardering voor is en dat vanuit de zorgverzekeraars daar heel bureaucratisch mee om wordt gegaan.”
Verbetenheid
“Ik denk dat we in een maatschappij leven waarin veel van mensen wordt gevraagd en verwacht. Dat ze alle ballen hoog moeten houden en dat ze mee moeten in de stroom van carrière, kinderen, zorgen voor ouders… Mijn meeste patiënten zijn tussen de dertig en vijftig jaar. Ik zie ook nogal wat mensen die fysieke of geestelijke trauma’s hebben meegemaakt. Die hebben een soort verbetenheid om door te gaan. Letterlijk kiezen op elkaar en niet zeuren. Prachtige karakters waar je de wereld mee wint, maar waarmee je wel last van je kaken krijgt.”
“Ik denk dat we in een maatschappij leven waarin veel van mensen wordt gevraagd en verwacht. Dat ze alle ballen hoog moeten houden en dat ze mee moeten in de stroom van carrière, kinderen, zorgen voor ouders… Mijn meeste patiënten zijn tussen de dertig en vijftig jaar. Ik zie ook nogal wat mensen die fysieke of geestelijke trauma’s hebben meegemaakt. Die hebben een soort verbetenheid om door te gaan. Letterlijk kiezen op elkaar en niet zeuren. Prachtige karakters waar je de wereld mee wint, maar waarmee je wel last van je kaken krijgt.”
Levensverhalen
“Ik vind het ontzettend leuk om mensen te helpen. Tijdens een tandartsbehandeling kunnen patiënten niet praten. Bij mij kan dat wel. Ik hoor de meest fantastische levensverhalen. Mensen delen heel veel met je. Ik vind het leuk om iedere keer weer de mens achter de patiënt te ontdekken. Dan kun je ook op een voorzichtige manier stress aantippen en mensen kenbaar maken iets met hun problemen te doen, hoewel ik geen psycholoog ben en er dus niet te diep op in kan gaan.”
Bevlogen collega’s
“Werken met collega’s vind ik heel erg leuk. Daarom heb ik ook negentien jaar bestuurswerk voor de NVGPT gedaan. Het zijn allemaal mensen die bevlogen met hun vak bezig zijn. Dat straalt er vanaf.”
Tekst: Reinier van de Vrie, interview 13 december 2018